KUYU TEMEL NEDİR ?
Gelişen şehirleşmede arsalar çok kıymetli oldu binamızın geleceği bizim elimizde hem depreme daha dayanıklı hem de daha fazla kullanım alanı için kuyu temel istinat perdesi kaçınılmaz oldu bugün çevreye doğaya tarihe zarar vermeden bir binanın temel çukurunu 10 metre, 15 metre veya 20 metre kazmanın şekli kuyu temel, kuyu temel bize ne kazandırıyor? bina çukuruna otopark bina çukuruna depo v.s en önemlisi de depreme daha dayanıklı binalar.
KUYUTEMEL PERDELİ İKSA SİSTEMİNİN EN ÖNEMLİ AVANTAJLARI
- Parsel sınırında yapı mevcut olan yerlerde tam olarak parsel sınırına yapılabilmektedir. Böylece kazık iksa sistemindeki yer kaybı, kuyu temel sisteminde yer kaybı en minimuma indirilmektedir.
- İmal edilen kuyu temel perdeleri taşıyıcı perde olarakta kullanılabilmektedir.
- Kuyu temel perde yüzeylerine ilave ek işcilik gerekmeksizin izolasyon yapılabilmektedir.
- Derin kuyu temel iksa sistemlerinde gelen zemin etkilerine perde kesitinin kademeli olarak azaltılabilir. Böylece betonda ekonomi sağlamak mümkündür.
KUYU PERDE İMALATINDA KULLANILAN MALZEMELER
Kuyu perde yapımında aşağıdaki ana makine ve ekipmanlar kullanılmaktadır.
- Ahşap Destek Elemanları
- Kazma
- Kürek
- Havalı Kırıcı
- Kompresör
- Vinç
- Pasa Kovası
- Kalıp
- Su Pompası
KUYU TEMEL YAPIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
- Projesine uygun şekilde kuyu aplikasyonu yapılır.
- Keson kuyunun doğru, aksında, güvenli ve kaliteli olması için, ağız yapısı iyi dizayn edilmelidir.
- Kuyu kazıları genellikle 200X300 cm boyutlarında dikdörtgen profilde yapılır. Projesi doğrultusunda gerekirse bu ölçüler belli değerlerde değiştirilebilir.
- Kuyu imalatına kazı emniyeti açısından atlamalı olarak başlanmadır.
- Kuyularda zayıf kaya nitelikli olmayan zeminlerde kazma ve küreklerle, kaya nitelikli sert zeminlerde ise havalı kırıcılar ile kazı yapılır.
- Kazı destekleme elemanı olarak ahşaplar kullanılır. Kazı ilerledikçe düşey ahşaplar tüm kazı çevresine yerleştirilir. Kademeler halinde yatay ahşap elemanlarla desteklenir.
- Kazı destekleme adımları (yatay) , zemin koşullarına göre yerinde tespit edilir. Yatay destek elemanları kaya nitelikli zeminlerde 120 cm düşey aralıklarla yapılabilirken zayıf zeminlerde 50 cm’ye kadar düşebilir. Ana destekleme elemanlarının gerilmeleri tam karşılaması için yeterli sayıda kama ve fırça kullanılır.
- Tehlikeli bir durum yoksa, zayıf kısımlar önce kazılır, sağlam kısım bu boşluğa daha kolay kazılır.
- Yeraltı suyu olması durumlarda, çalışma alanı içinde bir su çukuru sürekli derin tutulur. Suyun yayılması engellenerek zemini zayıflatacak etkiler en aza indirilir ve kuru çalışma ortamı sağlanır.
- Asansör kovası (kazıdan çıkan malzeme) gırgır tabir edilen ankastre vinçler ile yukarı çıkarılarak kuyu dışına atılır
- Asansör kovası düşme tehlikesi yaratmayacak kadar doldurulur, emniyet açısından kova altına taş yapışıp yapışmadığı kontrol edilir
- Projedeki derinliğe ulaşınca kazı işlemi tamamlanır.
- Donatı çubuklar vinç yardımıyla kuyu içine indirilerek projesine uygun, beton sırasında düzgün kalacak sağlamlıkta kuyu içinde bağlanarak kafes haline getirilir. Atlamalı kuyu imalatında kuyuları birbirine bağlamak için yan filiz donatılar ilave edilir. Donatı her tür yağ, pas, çamur vb. kirlerden temizlenir. Uygun paspayları yeterli sayıda koyulur, kalıp yerleştirilerek betonu taşıyacak sağlamlıkta destelenir.
- Kaliteli düz beton yüzeyi çıkması için kalıp iç yüzeyleri temizlenir
- Donatı kafesi ve kalıp düzgün yerleştirildikten sonra perde betonlaması yapılır
- Beton herhangi bir segregasyona sebep olmayacak yükseklikten dökülür, gerekirse hortum ya da boru kullanılır.
- Betonun iyi yerleşmesi için vibratör kullanılır.
- Beton dökümü tamamlandıktan sonra beton koruması için sulama yapılır ya da kürleme istenirse kür malzemesi sürülür.
- Atlamalı birinci kuyular tamamlandıktan sonra aynı şekilde ara kuyular yapılır. Kuyuların beraber çalışması için birinci ara kuyulardaki yan filizler açılarak ara kuyular içine uzatılır. Gerekmesi halinde başlık kirişi yapılarak kuyular birbirine bağlanır.
KUYU PERDE ÇEŞİTLERİ
Düz Kesitli Kuyu Perde
Perde kesiti temel seviyesinden iksa üst kotuna kadar aynı olan kuyu tipidir. Genellikle kazı derinliği az olan yerlerde, kuyu perdenin taşıyıcı perde olarak kullanılacağı ve izolasyon yapımını kolaylaştırmak için (izolasyon iksa sistemine yapılacaksa) uygulanmaktadır.
Değişken Sistemli Kuyu Perde
Genellikle derin kazılarda iksa maliyetini azaltmak için uygulanmaktadır. Zemin itkilerine göre uygun yerlerde perde kademe yapılarak kesiti daraltılır.
Ankraj Sistemli Kuyu Perdesi
Derin kazılarda perde kesitini azaltmak için ekonomi sağlamak amacıyla ön germeli ankraj imalatı yapılmaktadır. Her kuyuda yeterli sayıda (yatayda) ve yeterli kademede (düşeyde) ankraj yapılır. Bu sistemde öngermeli ankrajlar geçici ankraj olup nihai kazı kotuna emniyetli inilebilmesi amacıyla yapılmaktadır.
Değişken Boru Destekli Kuyu Sistemi
Bu sistem ankraj yapılamayacak yerlerde karşılıklı iki perde arasına veya birbirine dik komşu iki cephede çapraz çelik boru destek koymak suretiyle uygulanmaktadır. Nihai kazı kotundan itibaren yapı yükseldikçe çelik borular kaldırılarak yer altındaki yapı imalatı tamamlanır. Ayrıca kanal açılan yerlerde (battı-çıktı, metro güzergahları, su kanalları vb) iksa maliyetini azaltmak amacıyla karşılıklı iki perde arasına yaygınca uygulanmaktadır. Kanalların üstü betonarme elemanlarla kapatılırken çelik boru destekler sökülerek bir sonraki etaplarda tekrar kullanılabilmektedir.
KUYU PERDE SU İZOLASYONU
Kuyu temel su izolasyonu açısından en dertli temel ve perde tipleridir. Kuyu temel, tek taraflı kalıpların kullanıldığı, iksa kazık sistemi yerine yapılan bir sistemdir. Bu sistemde sanki bir kuyu açar gibi, kazdıkça perde betonları atılır ve en son bodrum kata varıldığında kuyu temel pabuçlarına binecek olan radye temel teşkil edilir. Bir bakıma tersten yapılan bir işlemdir bu, önce perde sonra temel oluşturulur.
Bu işlemler sırasında en dertli kısım, kuyu temel betonarme perdelerinin kalıplarının teşkilidir. Tek taraflı kalıp oluşturulur ve bu kalıbın beton atıldığında açılmaması için, bildiğimiz ağaç tomruklar kütükler toprak içine çakılır ve kalıplar tutturulur. Hatta statik açıdan gerekiyorsa çektirme yapılacak ankrajlar da sisteme dahil edilir. Sonuçta perde kalıpları açıldığında karşımıza her tarafından ağaç kütük başları çıkan bol soğuk derzler ihtiva eden bir perde betonarme duvar çıkar.
Su izolasyonu açısından, betonarme içerisinde su köprüleri diye tabir ettiğimiz tüm olumsuzluklar bu betonarme içinde vardır. Öncelikle parça parça dökülen perde betonları olduğu için ciddi oranda soğuk derz, iş derzi mevcuttur. Tek taraflı kalıp oluşturulduğu için su izolasyonunun içten yapılması kaçınılmazdır. Dıştan bir izolasyon uygulama açısından imkansızdır. Perde betonların içinde bol miktarda segregasyon oluşur. Ahşap takoz, tomruk ve kütükler tamamen temizlenmesi ve önlerinde birer beton tampon bölge oluşturulması gereken su köprüleridir. Bütün saydığım bu olumsuzlukların önce giderilmesi sonra negatif kristalize su izolasyonu yapılması gerekir.
Bir başka önemli unsur da, kuyu temel sömellerinin üzerine temelin oturtulmasındadır. Farklı zamanlarda dökülmüş betonlar arasında soğuk derz oluşacağı için, atılacak olan radye temelin sömellere çok iyi filizlenmiş olması gerekir, gerekirse suyla kendinden şişen fitiller kullanılmalıdır.
Kuyu temel sistemlerinde, müteahhitlerin düştüğü en büyük yanılgı, kalın bir sıva veya mantolama ile veya tuğla duvar örümü ile perdelerden gelecek suyu keseceklerine inanmalarıdır. Bu hayal görmekten başka bir şey değildir. Kuyu temel perdeleri doğru şekilde onarılmalı, tek tek su köprüleri doldurulmalı ve daha sonra betonarme perdeler içinde suya doğru ilerleyip tüm kılcal çatlaklarda kristal üretebilecek doğru bir kristalize su izolasyon malzemesi ile yalıtılmalıdır.
İçte drenaj sistemini kurmaya çalışanlara daha da şaşmak gerekiyor esasında. Suyu komple betonarme duvar içinde kabul eden bu kişiler, suyun içeriye sızıp akmasından sonra, kenarda açtıkları kanallarda bu suyu toplayıp köşede bir yerde açtıkları kuyulara yönlendirmektedirler. Şamandıra sistemli bir dalgıç pompa ile bu kuyuyu zaman zaman boşaltarak sorunu çözmeye çalışmaktadırlar. Esasında bu kendini kandırmaktan başka bir şey değildir. Çünkü birincisi siz suyu betonarme içinde kabul ediyorsunuz ve demirin korozyona uğramasına betonun çürümesine neden oluyorsunuz, ikincisi içeride sürekli bir nemli ortam oluşturuyorsunuz, üçüncüsü kanalların önüne tuğla duvarı örerek görüntüyü kurtarmaya çalışırken bodrum katınızdan alan kaybediyorsunuz, dördüncüsü ise sürekli çalışan bir kuyu pompa sistemi kurarak operasyonel masraflarınızı arttırıyorsunuz. Çözüm esasında basit, hem suyu beton içinde kabul etmeyin, hem kanal açmayın, hem drenajla kuyuyla pompayla uğraşmayın, hem de alan kaybetmeyin. Kristalize su izolasyon malzemesi ile betonarmeniz içinde kristal üretin, betonarmenizin içini kurutun.
Kuyu temel-perde izolasyonu ile ilgili teknik çizimler aşağıdadır;